Interdisciplinariteit biedt ‘gouden kansen’, maar niet zonder grote veranderingen
Hoe organiseren we interdisciplinair werken binnen de Universiteit Leiden? Dat was de centrale vraag van een symposium, opgezet door het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Liveable Planet. Radicale ideeën, zoals het afschaffen van de faculteiten, passeerden de revue.
Grote maatschappelijke vraagstukken zijn niet vanuit één wetenschappelijke discipline op te lossen; dat vraagt om samenwerking tussen diverse wetenschappelijke vakgebieden en stakeholders. Maar interdisciplinair werken binnen een universiteit die sterk monodisciplinair is opgezet, dat blijkt niet eenvoudig. Onderzoekers die zijn aangesloten bij een van de programma’s hebben onder meer moeite om samenwerking buiten de muren van hun ‘eigen’ faculteit op te zetten. Of andersom: multidisciplinaire wetenschappers zijn gehuisvest bij meerdere faculteiten en missen daardoor juist een duidelijke thuisbasis.
‘Organiseer interdisciplinair werken rondom onderwijs’
Hoog tijd om met elkaar te praten over hoe interdisciplinair werken binnen de universiteit het beste kan worden ingericht, vond het onderzoeksprogramma Liveable Planet. Ongeveer 60 wetenschappers, afkomstig uit alle faculteiten kwamen daarom op dinsdag 7 februari bij elkaar. Onderwijshistoricus Pieter Slaman voedde de discussie met een uiteenzetting over de ontwikkeling van interdisciplinair werken binnen de universiteit sinds de Eerste Wereldoorlog. Ook gaf hij praktische adviezen, waaronder de suggestie om interdisciplinair werken te organiseren rondom onderwijs, en dan het liefst een BA-of MA-opleiding. Want: educatie is een stabiel, doorlopend aangrijppunt voor samenwerking. Karin Horsman, directeur strategie en academische zaken gaf aan dat er in de buitenwereld veel gebeurt op het gebied van stimuleren interdisciplinair onderzoek, vooral vanuit de vraag- en financieringskant. Zij sloot af met een pleidooi voor een goede balans tussen nieuwsgierigheid gedreven en toegepast onderzoek. Tijdens een paneldiscussie met Wim van den Doel (decaan Leiden-Delft-Erasmus) en Jasper Knoester (decaan Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) kwam onder meer naar voren dat er, om interdisciplinariteit te bevorderen, er meer afstemming nodig is tussen de overkoepelende universitaire strategie en de doelstellingen van faculteiten.
‘Voeg een extra horizontale laag toe’
Drie deelsessies gingen in op diverse aspecten van interdisciplinair werken. Ten eerste: is het wel zo dat wetenschap maatschappelijke problemen moet oplossen? Of moet wetenschap alleen gedreven worden door nieuwsgierigheid? Uit deze gesprekken kwam vooral naar voren dat wetenschappers binnen de universiteit de ruimte moeten krijgen voor beide soorten onderzoek, en dat voor beide ‘typen’ onderzoek financiering beschikbaar moet zijn. Een tweede deelsessie bekeek of er nieuwe organisatievormen mogelijk zijn voor interdisciplinair werken binnen Leiden. Als uitgangspunt voor de discussie werd onder meer de prikkelende stelling geponeerd dat de faculteiten maar helemaal moesten worden afgeschaft. Dit idee ging niet helemaal van tafel: de deelnemers concludeerden dat er misschien een extra horizontale laag aan de universitaire structuur moest worden toegevoegd om de ‘verticale’ structuur van de faculteiten beter met elkaar te verbinden, en dat er plekken moesten komen waar wetenschappers uit alle disciplines fysiek met elkaar kunnen samenwerken. Ook kwamen budgetten en erkennen en waarderen ter sprake. Eigenlijk, zo was de conclusie, moet het hele systeem van organisatie, waardering en financiering opnieuw onder de loep worden genomen. Een derde sessie richtte zich op het samenbrengen van jonge wetenschappers in een interdisciplinaire netwerk. Uit deze laatste sessie werd een nieuw initiatief geboren: de oprichting van Young Liveable Planet, een netwerk voor jonge Leidse PhD’s en Postdocs die zich bezighouden met onderzoek op gebied van duurzaamheid.
Interdisciplinariteit biedt ‘gouden kansen’, daar was eigenlijk iedereen het wel over eens. Maar er is nog veel werk aan de winkel en wat meer sturing ‘van bovenaf’ is wenselijk. Op het verlanglijstje staan: goede (fysieke) faciliteiten en een systeem dat interdisciplinair onderzoek beloont. Wordt vervolgd.
Wat nemen individuele deelnemers mee uit de bijeenkomst? Bekijk hun reactie in de video hieronder: